Chinaski

  Θέλω να φτάσω τ' αστέρια. Κάθε χρόνο η ίδια ευχή και στο τέλος η ίδια απολογία: καλά είναι κι εδώ που φτάσαμε, ας ευχηθούμε για το επόμενο έτος, κάτι κερδίσαμε, κάτι χάσαμε, βγήκαμε και φέτος ζωντανοί. Καινούρια παλιά όνειρα, ξεχασμένες κι ασήμαντες χασούρες, κάποιος έφυγε, κάποιος έμεινε, κάποιος ήρθε, μαζευτήκαμε αρκετοί, τη βγάλαμε καθαρή, δεν πειράζει. Πάμε γι' άλλα. Φέτος, όμως, θέλω να τα φτάσω. Και το ξέρω πως δεν αρκεί μονάχα να το λέω. Πρέπει να κάνω κάτι γι' αυτό. Να κάνω εκείνο το βήμα στο άγνωστο, που λέγαμε, θυμάσαι; Κάθε φορά το ίδιο λέμε. Κι ύστερα ξεχνάμε να κλάψουμε, γιατί πρώτα απ' όλα ξεχνάμε για τι να κλάψουμε. Οι ευχές δεν μετράνε φέτος, αν δεν πάρουν σάρκα και οστά. Αν δεν βάλουμε το χέρι μας στη φωτιά και δεν απορυθμίσουμε τους χτύπους της καρδιάς. Να γίνουν τρελοί, ασυνάρτητοι, παράφοροι. Από φόβο, από έρωτα, από θλίψη. Ναι, κι από θλίψη. Όχι αναίτια θλίψη, χωρίς ρίζες, χωρίς μια ελπίδα να γκρεμίστηκε, χωρίς έναν τοίχο να υψώθηκε. Οι τοίχο

  Ένας εκ των τριών Αγίων των Εξαρχείων. Μαζί με την Γώγου και τον Άσιμο. Ένας απ' αυτούς που ξεβόλεψαν κι ακόμη ξεβολεύουν τη συντηρητική μερίδα της ελληνικής κοινωνίας. Ένα από εκείνα τα παιδιά που δεν μεγάλωσαν ποτέ και που η ενήλικη πραγματικότητα δεν τους ταίριαζε. Ένας από εκείνους τους ευαίσθητους, τους αγνούς, τους ρομαντικούς που ενώ θα μπορούσαν εύκολα να χαρακτηριστούν επαναστάτες χωρίς αιτία, γι' αυτούς υπήρχε λόγος. Οι ερωτήσεις. Οι ερωτήσεις και οι ανύπαρκτες ή αντιφατικές απαντήσεις τους. Το μεγάλο μυστήριο της ζωής που άλλοτε σε γοητεύει κι άλλοτε σε τρελαίνει. Η ουσία της ζωής που ενώ κάποιες στιγμές πιστέψαμε πως την βρήκαμε, την ίδια στιγμή μας ξέφυγε και κρύφτηκε. Ένας απ' αυτούς που αναζητούσαν την ουσία της ζωής, χάνοντας παράλληλα την ζωή την ίδια. Θα μπορούσαμε να γράψουμε σελίδες επί σελίδων εγκωμιαστικών σχολίων για τον Παύλο Σιδηρόπουλο. Θα μπορούσαμε, επίσης, να αναλωθούμε στην εξιστόρηση των βιογραφικών του στοιχείων, είτε αυτά αφορούν την δι

  Άρχισα να πέφτω όλο και πιο βαθιά στο σκοτάδι. Όχι σαν την Αλίκη βέβαια. Στη δική μου χώρα δεν γίνονταν θαύματα. Το πηγάδι κατέληγε στον θάνατο, αλλά εγώ δεν το ήξερα τότε.  Ούτε μ' ένοιαζε. Χ.Β. Ο πολυγραφότατος και πολυβραβευμένος ποιητής και πεζογράφος Χάρης Βλαβιανός, έχοντας διανύσει μια μεγάλη και σημαντική πορεία στον χώρο της λογοτεχνίας και της ποίησης, μας προσφέρει ένα νέο και διαφορετικό ανάγνωσμα το οποίο εκπλήσσει και συνταράσσει τον αναγνώστη. Καθώς το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο Αυτοπροσωπογραφία του λευκού (Πατάκης, 2018), μια συλλογή ποιημάτων, στιγμιότυπων και μεταγραφών, απέσπασε τρία απ' τα σημαντικότερα ελληνικά βραβεία ποίησης (το Κρατικό Βραβείο Ποίησης, το Βραβείο Ποίησης της Ακαδημίας των Αθηνών και το Βραβείο Ποίησης του περιοδικού «Αναγνώστης»), ο Βλαβιανός επιστρέφει με ένα πεζογράφημα – πρόκληση τόσο για τον ίδιο όσο και για τον αναγνώστη. Μας μεταφέρει σε μια δική του προσωπική και οικογενειακή ιστορία με αφορμή τον ξαφνικό θάνατο της αδε

  Το καλό με το να περνάς αρκετές ώρες στο σπίτι, μακριά από όλους κι απ' όλα, είναι ότι ψάχνεις να κάνεις πράγματα με σκοπό να μην σπαταλάς το χρόνο σου αδρανής. Να μην βαριέσαι. Ακόμα κι αν στην αρχή ισχύει το αντίθετο, στην πορεία ανακαλύπτεις τους θησαυρούς της μοναχικότητας και της απομόνωσης. Φυσικά, μόνο αν το θελήσεις. Η σχέση, βέβαια, αδράνειας και χρόνου, η σημασία της σχέσης τους και το αν είναι ωφέλιμη ή όχι, είναι μεγάλη συζήτηση και όχι του παρόντος. Μιλώντας προσωπικά, αυτή η περίοδος του εγκλεισμού με έχει βρει ίσως πιο δημιουργικό από ποτέ. Κάτι που εκπλήσσει ακόμα και εμένα τον ίδιο. Πέρα από τα κείμενα σαν κι αυτό εδώ που κατά καιρούς δημοσιεύω στην ιστοσελίδα και την διαδικτυακή ραδιοφωνική εκπομπή που ξεκίνησε εχθές, το διάβασμα είναι από τα ενδιαφέροντα που σήκωσαν λάβαρο κι ανέλαβαν κυριαρχία στις ασχολίες της ημέρας μου. Όχι ότι πριν δεν κατείχε σημαντική θέση, αλλά αυτή την περίοδο έκανε την επανάστασή του κι ανέλαβε τα ηνία καθορίζοντας σε μεγάλο βαθμό

  «Η επιτυχία μπορεί να αποκλείσει τόσες δυνατότητες και ευκαιρίες όσες και η αποτυχία.» «Η φωτιά είναι η επανένωση της ύλης με το οξυγόνο. Έχοντας αυτό κατά νου, κάθε φλόγα, κάθε καύση, κάθε πυρπόληση μπορεί να θεωρηθεί σαν επανασύνδεση, σαν μια ευκαιρία για την εκδήλωση μιας χημικής χαράς. Καπνίζοντας ένα τσιγάρο είναι σαν να δίνουμε ένα τέλος σ' ένα μακροχρόνιο χωρισμό. Πυρπολώντας ένα αστυνομικό τμήμα είναι σαν να βοηθάμε στην παλινόστηση δισεκατομμυρίων ευτυχισμένων μορίων.» «“Έχω αποδείξει ότι οι άνθρωποι δεν είναι δέντρα, και επομένως είναι λάθος να μιλούν για ρίζες”.» «Η δημιουργικότητα τρέφεται με δηλητήρια.» «“Συνεταιράκι, ξέρεις κάτι; Μπορείς να κουρδίσεις μια κιθάρα, αλλά δεν μπορείς να κουρδίσεις μια ξεκούρδιστη καρδιά”.» «Ένα βιβλίο δεν περιέχει την πραγματικότητα όπως κι ένα ρολόι δεν περιέχει το χρόνο. Ένα βιβλίο μπορεί να “μετρήσει” την επιλεγόμενη πραγματικότητα με τον ίδιο τρόπο που ένα ρολόι μετράει τον επιλεγόμενο χρόνο. Ένα βιβλίο μπορ

  Δεν γνωριζόμαστε, αλλά σε ξέρω.  Έχουμε περάσει μέρες και μήνες μαζί, ο καθένας κλεισμένος στο σπίτι του. Α.Κ. Όσοι ακολουθείται και διαβάζεται ανελλιπώς αυτόν εδώ τον ιστότοπο, θα έχετε καταλάβει την αγάπη και την εκτίμηση του γράφοντος για ορισμένους συγγραφείς και καλλιτέχνες. Ένας απ' αυτούς που έχουν την τιμητική τους, λοιπόν, είναι και ο Αύγουστος Κορτώ, για τον οποίο κάθε φορά που κυκλοφορεί ένα καινούριο του βιβλιαράκι, ένα άρθρο προστίθεται μη μπορώντας ο υποφαινόμενος να κρύψει τον ενθουσιασμό του για το εκάστοτε καινούριο πόνημα. Έχουμε αναφερθεί επανειλημμένα στα χαρακτηριστικά που ξεχωρίζουν κάποιους καλλιτέχνες από τους υπόλοιπους, είτε στα προσωπικά μας γούστα είτε σε μια ευρύτερη ανεπίσημη κοινότητα θαυμαστών. Ένα από τα σημαντικότερα είναι η θεματική ποικιλομορφία τους. Όταν, δηλαδή, ο δημιουργός δεν περιορίζεται σε θέμα ή θέματα που ξέρει ότι είναι καλός και κατ' επέκταση σαγηνεύουν το κοινό, αλλά παίρνει το ρίσκο να κολυμπήσει σε ανεξερεύνητα ποτάμια πο

  Όσα συνέβησαν εχθές σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, μας δείχνουν δυο πράγματα πολύ σημαντικά για τις ημέρες που έρχονται και για τις επόμενες διαδηλώσεις που είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθούν. Πρώτον, οι διαδηλωτές που βγήκαν στο δρόμο απέδειξαν ότι σε καιρούς δύσκολους και απαιτητικούς όπως είναι η εποχή που διανύουμε, οι πολιτικές εκδηλώσεις, αντιδράσεις και διαμαρτυρίες, μπορούν να διεξαχθούν τηρώντας όλα τα απαραίτητα μέτρα, απολύτως ειρηνικά και με υποδειγματική οργάνωση. Δεύτερον, η αστυνομία απέδειξε -για άλλη μια φορά- μόνη της και χωρίς καμία αφορμή ότι δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση σώμα προστασίας της κοινωνίας και του πολίτη, αλλά το άκρως αντίθετο: αποτελεί μεγάλο κίνδυνο για την αρμονική και ειρηνική διάθεση των πολιτών, καθώς και την βασική πηγή βίας, καταστολής και αναστάτωσης της κοινωνίας, των δικαιωμάτων της και της διεκδίκησης αυτών. Πρέπει, ωστόσο, να γίνει σαφές ότι δεν βάζουμε όλους τους αστυνομικούς στο ίδιο τσουβάλι, καθώς υπάρχουν κινήματα εντός της αστυν

  Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των βιβλιοφάγων του κόσμου τούτου, είναι η ακόρεστη επιθυμία τους να διαβάσουν οτιδήποτε γραπτό έχει εκδοθεί και κυκλοφορεί (ή κυκλοφορούσε κάποτε) στα ράφια των βιβλιοπωλείων και των βιβλιοθηκών. Είναι φυσικό, ωστόσο, να μην ικανοποιηθεί ποτέ αυτή τους η επιθυμία, πρώτον επειδή είναι ακόρεστη και δεύτερον, επειδή για να την ικανοποιήσουν δεν θα έπρεπε να κάνουν τίποτα άλλο εξόν απ' το να διαβάζουν. Όλη μέρα κι όλη νύχτα. Πολλές φορές σκέφτομαι ότι θα ήταν υπέροχο να υπήρχε επάγγελμα «αναγνώστης», ή «ακροατής», ή κάτι παρόμοιο που να παραπέμπει σε πλήρως αφοσιωμένη παρατήρηση, αφομοίωση και εν τέλει μετουσίωση της τέχνης σε εσωτερικό ταξίδι προς τη γαλήνη και τον πολυπόθητο εαυτό. Κανείς όμως δεν θα δεχόταν να σε πληρώσει για κάτι τέτοιο. Και με τι να σε πληρώσει, άραγε; Τα λεφτά θα έχαναν εσαεί την αξία τους μπροστά στα οφέλη της απόλαυσης και της ψυχικής ανάτασης που προσφέρει η αξιοποίηση ενός έργου τέχνης. Την αμοιβή θα την είχες εισπράξει

  Μέσα απ' αυτό το φονικό  μονάχα ο έρωτας θα ζήσει Διονύσης Τσακνής Έρχεται επιτακτικά στο μυαλό μου, κάθε τρεις και λίγο, η φράση: πρέπει να μείνουμε όρθιοι. Πρέπει να γράψω κάτι γι' αυτό, σκέφτομαι. Κι ας μοιάζει φθηνό και εύκολο το να γράψεις κάτι, ενώ μπορείς να βγεις έξω και να το φωνάξεις. Όμως, τα στόματά μας έκλεισαν εμμέσως πλην σαφώς κι έτσι δεν έχουμε άλλο τρόπο να επικοινωνήσουμε παρά με γράμματα στοιβαγμένα στη σειρά πάνω σε μια λευκή κόλλα. Πρέπει να μείνουμε όρθιοι. Ό,τι κι αν συμβεί, εμείς πρέπει να μείνουμε όρθιοι. Δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς. Το οφείλουμε στον εαυτό μας να σταθούμε άξιοι μαχητές μέχρι το τέλος. Είναι ένα στοίχημα που πρέπει να κερδίσουμε. Ένα τούνελ σκοτεινό που πρέπει να διαβούμε. Πίσω δεν μπορούμε να πάμε. Ο τοίχος μας ακολουθεί. Μας κυνηγάει. Τρέχουμε ασταμάτητα κλέβοντας όσες περισσότερες ανάσες γίνεται. Κάνουμε οικονομία στην αναπνοή σαν να είμαστε στον βυθό του ωκεανού και αγωνιζόμαστε να βγούμε στην επιφάνεια. Απ' το τού

  Αυτή η μάχη δεν γίνεται ποτέ εξ ολοκλήρου σώμα με σώμα. Χρησιμοποιούμε μόνο τα μάτια μέχρι το τέλος. Είναι ένας άτυπος κανόνας που κανένας απ' τους δυο μας δεν θέσπισε, όμως ξέρουμε ότι υπάρχει κι ότι δεν μπορούμε να τον παραβούμε. Κάθεται σ' ένα σκαμπό στο μπαρ και πίνει το ποτό της παρέα με τις φίλες της. Τζιν τόνικ ή ίσως βότκα με σόδα ή κάτι παρόμοιο, αν κρίνω από την διαφάνειά του. Το ποτήρι ακουμπάει τα χείλη της... Δεν πρέπει να ξεχάσω ότι ο αγώνας διεξάγεται μόνο με τα μάτια. Τα μάτια, που έχουν το ελάττωμα να μην μπορούν να κρύψουν τίποτα, ακόμα κι όταν είναι κλειστά. Το βλέμμα της περιφέρεται από 'δω κι από 'κει, κάποτε πέφτει πάνω στο δικό μου και καταλαβαίνω αυτοστιγμεί πως ο πρώτος γύρος είναι χαμένος. Ένα μηδέν. Άπιαστο χτύπημα. Δεν μπορούσα να κάνω τίποτα. Όμως, τίποτα δεν έχει τελειώσει. Είμαστε ακόμη στην αρχή. Έτσι νομίζω. Πίνω λίγο απ' την μπίρα μου και ψηλαφίζω με το βλέμμα μου όλο το σώμα της. Όχι. Λάθος. Έτσι η μάχη θα πάει χαμένη. Ί

  Η ομορφιά, η ομορφιά έλεγες είναι το παν. Έψαχνες να την βρεις ακόμη και μέσα στην ασχήμια. Κάποιες φορές σε κοιτούσαν παράξενα, σαν να είσαι τρελός. Αλλά μήπως οι τρελοί είναι αυτοί και μόνον αυτοί που ξέρουν τελικά την αλήθεια; Η ομορφιά, η ομορφιά. Μέχρι που εκείνο το δάχτυλο εμφανίστηκε και κουνήθηκε με έναν τρόπο που κατάλαβες ότι έκανες λάθος. Ύστερα η αγάπη, η αγάπη αποφάνθηκες. Το μίσος είναι η άλλη όψη της αγάπης έγραφες στους τοίχους. Κοινοτοπίες. Το ήξερες, αλλά για τα αυτονόητα έλεγες, για εκείνα παλεύουμε. Κι αυτό είναι αυτονόητο. Η αγάπη, η αγάπη. Ώσπου εκείνο το δάχτυλο παραλίγο να σου σκίσει το μάτι από τις σπασμωδικές κινήσεις δεξιά κι αριστερά σαν δέντρο που το τρελάναν οι αναποφάσιστοι άνεμοι. Ο έρωτας έλεγες, ο έρωτας είναι η ζωή και ο θάνατος. Το λεπτό νήμα που τους χωρίζει. Το σκοινί πάνω στο οποίο πορευόμαστε και παίζουμε τον προορισμό και το κενό κορόνα-γράμματα. Πάνω ή κάτω βρίσκεται τελικά η άβυσσος; Πουθενά. Ο έρωτας, ο έρωτας. Και ξανά εκείνο

  Ως άνθρωποι, είμαστε φτιαγμένοι για ήττες και για νίκες. Στις ήττες θρηνούμε για λίγο, λυπούμαστε, σκεφτόμαστε τι πήγε λάθος, πού φταίξαμε εμείς και πού ο άλλος. Ύστερα όμως προχωράμε μπροστά με τον χρόνο να ξεραίνει τις πληγές, να τις επουλώνει και να φέρνει καλύτερες στιγμές. Να φέρνει τις νίκες. Όπου εκεί πανηγυρίζουμε αγκαλιασμένοι και κλαίμε από χαρά και φωνάζουμε ανεξέλεγκτα και χάνουμε τα λόγια μας ή σκεφτόμαστε τι πήγε στραβά και φαίνεται όλα να κύλησαν κατ' ευχήν. Άνθρωποι είμαστε. Τα λάθη μας είναι οι ιστορίες μας. Τις ήττες θυμόμαστε πιο συχνά απ' τις νίκες. Όχι πάντα, όμως. Οι συλλογικές νίκες και οι συλλογικές ήττες είναι κάτι διαφορετικό και σημαντικότερο από τις προσωπικές μας επιτυχίες ή αποτυχίες. Όπως στον πόλεμο θυμόμαστε μονάχα τον νικητή, έτσι και στους κοινωνικούς αγώνες μας θυμόμαστε τις νίκες που είχαν βάση τον ανθρωπισμό, τον σεβασμό και την αλληλεγγύη. Κι αυτό αν δεν ισχύει για όλους, ισχύει για τους περισσότερους από εμάς. Αυτός ο μήνας π

  Λίγοι ροκ σταρς έχουν καταφέρει να παραμείνουν για σαράντα-πενήντα χρόνια στο παγκόσμιο καλλιτεχνικό προσκήνιο, διατηρώντας κι αναβαθμίζοντας μιαν αστείρευτη πηγή δημιουργικότητας. Λίγοι έχουν καταφέρει να μεγαλώνουν με τα χρόνια όλο και περισσότερο το κοινό τους και να το εκπλήσσουν με κάθε νέα τους πρόταση στην δισκογραφία τους. Ακόμα λιγότεροι έχουν καταφέρει να στιγματίσουν μια, δυο και τρεις γενιές με την μουσική τους, την παρουσία τους και τον κοινωνικό αγώνας τους μέσα απ' αυτές. Ένας απ' αυτούς σήμερα έχει γενέθλια, κλείνει τα εβδομήντα ένα, ενώ μοιάζει με πενήντα με ψυχή εικοσάχρονου και με ενέργεια που καθώς ξοδεύεται φαίνεται να γεμίζει ξανά δυο φορές. Ο Bruce Springsteen, Το Αφεντικό της rock 'n' roll μουσικής, γιορτάζει σήμερα κι εμείς γιορτάζουμε μαζί του την κάθε στιγμή που ήταν στήριγμα και συνοδοιπόρος στη ζωή μας. Ο πρώτος του δίσκος κυκλοφόρησε το 1973 με τίτλο “ Greetings from Asbury Park, N.J.”, ενώ η εκτόξευση της καριέρας του θα έρθει δυ

  ο νόμος, από την ίδια την ουσία του, είναι προορισμένος να παραβιάζεται. Albert Camus Σε κάθε εποχή της ιστορίας του ανθρώπινου είδους οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι είχαν, έχουν και θα έχουν την πεποίθηση πως τα χρόνια που εκείνοι ξόδευαν την ατέλειωτη ψυχοσωματική ενέργεια της νεότητάς τους, ήταν κατά περίπτωση είτε τα πιο ξένοιαστα και ανέμελα, είτε τα πιο σκληρά και δύσκολα. Με άλλα λόγια, οι νέοι πάντα πληρώνουν το τίμημα της ευρωστίας και των οραμάτων τους υπό το παραιτημένο βλέμμα της προηγούμενης και της προ-προηγούμενης γενιάς. Πόσω μάλλον σε μιαν εποχή, σαν αυτή που διανύουμε τώρα, που φαίνεται να έχει κάνει στροφή εκατόν ογδόντα μοιρών -τουλάχιστον επιφανειακά- αλλά στην πραγματικότητα παραμένουν όλα ίδια. Τα μόνα που αλλάζουν είναι τα μέσα που οι άνθρωποι κάνουν το καθετί σε συνδυασμό με τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ζουν και επιβιώνουν. Εξακολουθούν, ωστόσο, να έχουν τα ίδια ένστικτα, να ακολουθούν παρόμοια όνειρα και να ζητούν την ικανοποίηση των ίδιων αναγκ

  Η παγίδα της σκέψης μπορεί να σου φέρει αχρείαστα συναισθήματα και παράλογες απογοητεύσεις. Έχεις έρθει πολλές φορές αντιμέτωπος με έναν έρωτα που δεν ευδοκίμησε, με μια φιλία που δεν προχώρησε ή μ' ένα βλέμμα που δεν σε κοίταξε όταν το κοιτούσες εσύ. Αναρωτιέσαι τι μπορεί να πήγε στραβά, τι ήταν αυτό που έκανες λάθος, τι θα έπρεπε να είχες κάνει. Δεν υπάρχει απάντηση σ' αυτά τα ερωτήματα και το ξέρεις, αλλά συνεχίζεις να βασανίζεσαι για να νιώσεις προβληματισμένος και άρα ζωντανός. Είναι η μόνη σου ελπίδα να πλησιάσεις τους άλλους, τη στιγμή που γνωρίζεις ότι και οι ίδιοι κάνουν το ίδιο για να πλησιάσουν εσένα. Συναντιέστε κάπου στη μέση σε έναν κολπίσκο ανούσιων προβλημάτων, άχρηστων ερωτήσεων και πλαστικής μιζέριας. Αυτή είναι η μόνη σας τομή. Από εκεί και πέρα όλα καταρρέουν, η ζωή παίρνει την ευχάριστη αναπάντεχη όψη της κι εσείς τυφλώνεστε από το φως. Το σκοτάδι συνηθίζεται γρήγορα. Στην λάμψη του ήλιου τα μάτια κλείνουν και προσπαθούν για λίγο να προσαρμοστούν. Το φεγγ

  Στην Αναστασία που μου το πρότεινε  και την ευχαριστώ πολύ γι' αυτό. «Το φεγγάρι εφεύρε το φυσικό ρυθμό. Ο πολιτισμός τον έχασε.» T.R. Στις συχνές περιπλανήσεις μου στα βιβλιοπωλεία, έπεφτα συνέχεια πάνω στα βιβλία του Tom Robbins, αλλά κάθε φορά η απροσδιόριστη φωνή του ενστίκτου μου έλεγε πως ακόμα δεν ήρθε η ώρα. Η διαδικασία της ανάγνωσης, όπως και αυτή της ακρόασης και όλοι οι άλλοι τρόποι εκτίμησης των έργων τέχνης, υποδεικνύουν πάντα τον κατάλληλο χώρο και χρόνο για να εισβάλλει ένα δημιούργημα στην καρδιά μας και να φτιάξει εκεί τον δικό του θρόνο. Πείτε το ένστικτο, πείτε το timing, πείτε το όπως θέλετε, πάντως είναι αυτή η άγνωστη δύναμη που μας φέρνει στα κομβικά σημεία της ζωής μας. Έμελλε να αποκτήσω τρία μεταχειρισμένα βιβλία του Tom Robbins για να διαβάσω επιτέλους το πιο αγαπητό και διασημότερο απ' αυτά, που από την ημέρα της έκδοσής του έχει δώσει το όνομά του σε πολλά καταστήματα στην Αμερική και ανά τον κόσμο -ακόμα και στην Ελλάδα- κι έχει επηρεάσει τό

Στην αρχή είναι μόνο μια ιδέα που μοιάζει με το λεπτό νήμα μεταξύ ψευδαίσθησης και πραγματικότητας. Μετά είναι ένα επιβλητικό φως μ' άγνωστη πηγή που λάμπει όλο και περισσότερο. Είναι, λες, το προοίμιο από κάτι το απόλυτο που θα αποκαλυφθεί σε λίγο στον κόσμο. Τα χρυσά τρυπάνια που έχει για ακτίνες σέρνονται πάνω στις πλαγιές των βουνών όταν πλέον η στρογγυλή πύρινη μπάλα κάνει την εμφάνισή της. Τότε, τα πάντα αρχίζουν να κινούνται πιο γρήγορα και ταυτόχρονα πιο αργά. Η δύναμη του εκτυφλωτικού φωτός μεγαλώνει ραγδαία μέχρι να φτάσει στο μέσον του γαλάζιου ουρανού. Εκεί όλες οι δυνάμεις του συγκεντρώνονται και εκτινάσσονται απ' τη μιαν άκρη του ορίζοντα ως την άλλη. Όλες οι υπόλοιπες υπάρξεις μοιάζουν να έχουν ελάχιστες ελπίδες επιβίωσης μπροστά στο χρυσαφένιο μάτι που αγρυπνά πάνω από το κεφάλι τους. Ύστερα, ένα ένα τα λαμπερά σπαθιά συρρικνώνονται και χάνουν τις υπερδυνάμεις τους. Προσπαθούν να ξεγελάσουν όσο μπορούν, αλλά δεν τα καταφέρνουν. Τίποτα δεν καίγεται πια τόσο εύκολ

[...] Ο άνθρωπος μπορεί να ελέγξει μέσα του καθετί που έχει τη δυνατότητα να υποτάξει. Πρέπει να διορθώσει στην πλάση ό,τι χρειάζεται να διορθωθεί. Βέβαια, τα παιδιά θα πεθαίνουν πάντα άδικα, ακόμη και σε μια τέλεια κοινωνία. Ακόμη και με πολύ μεγάλη προσπάθεια, ο άνθρωπος μπορεί μόνο να δοκιμάσει να μειώσει αριθμητικά τη δυστυχία του κόσμου. Αλλά η αδικία και ο πόνος θα εξακολουθούν να υπάρχουν και, όσο κι αν περιοριστούν, δεν θα πάψουν να προκαλούν σκάνδαλο. Το «γιατί;» του Ντιμίτρι Καραμαζόφ θα εξακολουθήσει να αντηχεί. Η τέχνη και η εξέγερση θα πεθάνουν μόνο μαζί με τον τελευταίο άνθρωπο. [...] [...] Η αληθινή γενναιοδωρία προς το μέλλον είναι τα δίνεις όλα στο παρόν.   Η εξέγερση αποδεικνύει με αυτό ότι είναι η ίδια η ζωή κι ότι δεν μπορούμε να την αρνηθούμε χωρίς ν' απαρνηθούμε τη ζωή. Η πιο αγνή κραυγή της ξεσηκώνει, κάθε φορά, μια ύπαρξη. Είναι, επομένως, αγάπη και ευφορία ή δεν είναι τίποτα. Η επανάσταση δίχως τιμή, η επανάσταση του συμφέροντος που, προτιμώντας την αφηρημέ

πάρα πολύ πολύ λίγο πολύ χοντρός πολύ αδύνατος ή κανένας. γέλιο ή  δάκρυα μισητές εραστές παράξενοι με πρόσωπα σαν το πίσω μέρος των  αντιχείρων στρατιώτες που τρέχουν σε δρόμους γεμάτους αίμα χαιρετώντας με μπουκάλια κρασί μαχαιρώνοντας και γαμώντας παρθένες. ή ένας γέρος σ' ένα δωμάτιο φτηνό  με μια φωτογραφία της M. Monroe. υπάρχει μια μοναξιά σ' αυτόν τον κόσμο τόσο μεγάλη που μπορείς να τη δεις στην αργή κίνηση των δεικτών ενός ρολογιού. άνθρωποι τόσο κουρασμένοι ακρωτηριασμένοι είτε από έρωτα είτε απ' την έλλειψή του. οι άνθρωποι δεν είναι καλοί μεταξύ τους ο ένας στον άλλο. οι πλούσιοι δεν είναι καλοί με τους πλούσιους οι φτωχοί δεν είναι καλοί με τους φτωχούς. φοβόμαστε. το εκπαιδευτικό μας σύστημα μας λέει ότι όλοι μας μπορούμε να γίνουμε γαμηστεροί νικητές. δεν μας έχει πει για τις υδρορροές ή για τις αυτοκτονίες. ή για τον τρόμο ενός ανθρώπου που υποφέρει σε κάποιο μέρος μόνος ανέγγιχτος αμίλητος ποτίζοντας ένα φυτό. οι άνθρωποι δεν είναι καλοί μεταξύ τους. οι άν

Ο Μανώλης Φάμελλος για μένα ανήκει σ' εκείνη την κατηγορία των τραγουδοποιών που δεν τους ακούω καθημερινά ούτε παίζω τα τραγούδια τους στην κιθάρα κάθε μέρα, αλλά θα τους ακούσω και θα τους ερμηνεύσω όποτε τους χρειαστώ. Αν κι αυτό φαίνεται κάπως κυνικό, το θεωρώ κολακευτικό για έναν μουσικό. Δεν σημαίνει απαραίτητα ότι δεν μου αρέσουν τόσο τα τραγούδια του ή ότι δεν μου αρέσουν όλα. Οι αφηγήσεις του αποτελούν ηχητικό φόντο σε ξεχωριστές συναισθηματικές περιστάσεις με αποτέλεσμα η λαχτάρα της ακρόασης να γίνεται με κατάνυξη και με μια γενναία δόση ανακούφισης. Η δίμηνη καραντίνα που πέρασε, για άλλους ήταν ένα τέλμα απραξίας και ψυχοσωματικής παράλυσης και για άλλους μια δημιουργική διέξοδος σε μονοπάτια που υπό άλλες συνθήκες ίσως να μην είχανε διαβεί. Και να που βρέθηκα κι εγώ να ακούω, σε συνεχή επανάληψη τις τελευταίες μέρες, μια συλλογή τραγουδιών καρπό αυτής της περιόδου, γεμάτη ευχάριστες εκπλήξεις και έμπνευση για το μέλλον. Μετά τον Φίλιππο Πλιάτσικα και τα περιβό

Φτάνω αρκετές φορές στο σημείο όπου αναρωτιέμαι γιατί ασχολούμαστε με τις λέξεις. Η πρώτη, εύλογη, απάντηση είναι επειδή είμαστε άνθρωποι και πρέπει κάπως να επικοινωνήσουμε. Οι λέξεις, όμως, έχουν διφορούμενες προσωπικότητες, κρύβονται πίσω απ' την αμφισημία τους και ως εκ τούτου καταφέρνουν να διευκολύνουν και να δυσκολεύουν (κάποιες φορές ταυτόχρονα) την επικοινωνία μας. Αυτό που για μένα σημαίνει άσπρο για κάποιον άλλο σημαίνει μαύρο, η κιθάρα σημαίνει μπουζούκι και το γραφείο σκαμπό. Ποιος άραγε έχει δίκιο και ποιος άδικο; Και πώς ακριβώς προσδιορίζονται αυτοί οι δύο χαρακτηρισμοί; Όπως θα έλεγε και ο Faulkner, οι λέξεις είναι κενές με άυλο περιεχόμενο. Εκεί βασίζεται και η άποψη που έχω διαμορφώσει με τον καιρό όσον αφορά την πραγματικότητα. Η πιο ρεαλιστική εξήγηση των πραγμάτων είναι ο υπερρεαλισμός. Αυτή η άποψη, σαφώς, είναι προσωπική και δεν ζητώ από κανέναν να την υιοθετήσει άκριτα. Ο υπερρεαλισμός έχει αυτή την σαγηνευτική ικανότητα να πλησιάζει σε απόσταση αναπνοής

Κοίταξέ την πως κοιτάζει το άπειρο το βλέμμα της καρφωμένο σε κάτι που κανείς άλλος δε βλέπει μπροστά στα πόδια της η θάλασσα σταματημένα κύματα που έγλειψαν την άμμο και έφυγαν και χάθηκαν στο τίποτα τα μαλλιά της μπερδεμένα απ' τον αέρα και τα χέρια της στο στήθος στερεωμένα στο μέρος της καρδιάς και μέσα σ' όλα αυτά μια σιωπή να επικρατεί από μια γωνία οπτική μοναδική για όλη την πλάση ένα στόμα ανοιχτό μαζί με βλέμμα φοβισμένο εν είδει επικείμενης υπόκωφης κραυγής κι όμως κάτι ακούγεται απ' αυτό κάτι που οι λέξεις δεν μου φτάνουν για να το περιγράψω. Θανάσης Πάνου