Tom Robbins - Τρυποκάρυδος

 

Στην Αναστασία που μου το πρότεινε και την ευχαριστώ πολύ γι' αυτό.

«Το φεγγάρι εφεύρε το φυσικό ρυθμό. Ο πολιτισμός τον έχασε.»

T.R.

Στις συχνές περιπλανήσεις μου στα βιβλιοπωλεία, έπεφτα συνέχεια πάνω στα βιβλία του Tom Robbins, αλλά κάθε φορά η απροσδιόριστη φωνή του ενστίκτου μου έλεγε πως ακόμα δεν ήρθε η ώρα. Η διαδικασία της ανάγνωσης, όπως και αυτή της ακρόασης και όλοι οι άλλοι τρόποι εκτίμησης των έργων τέχνης, υποδεικνύουν πάντα τον κατάλληλο χώρο και χρόνο για να εισβάλλει ένα δημιούργημα στην καρδιά μας και να φτιάξει εκεί τον δικό του θρόνο. Πείτε το ένστικτο, πείτε το timing, πείτε το όπως θέλετε, πάντως είναι αυτή η άγνωστη δύναμη που μας φέρνει στα κομβικά σημεία της ζωής μας.

Έμελλε να αποκτήσω τρία μεταχειρισμένα βιβλία του Tom Robbins για να διαβάσω επιτέλους το πιο αγαπητό και διασημότερο απ' αυτά, που από την ημέρα της έκδοσής του έχει δώσει το όνομά του σε πολλά καταστήματα στην Αμερική και ανά τον κόσμο -ακόμα και στην Ελλάδα- κι έχει επηρεάσει τόσους πολλούς αναγνώστες. Ο λόγος φυσικά για τον ένα και μοναδικό Τρυποκάρυδο ή Still life with Woodpecker όπως λέγεται στην γλώσσα συγγραφής του.

Θα μπορούσα να κάτσω ώρες μπροστά στον υπολογιστή και να πλέκω το ένα εγκώμιο μετά το άλλο γι' αυτόν τον δεινό αφηγητή, που με στιγμάτισε ολοκληρωτικά με τα πρωτότυπα λογοτεχνικά του ευρήματα και με τις άριστα διατυπωμένες αλήθειες του. Για να αποφύγω, όμως, τους άσκοπους βερμπαλισμούς, θα σταθώ μονάχα σε δύο σημεία που εμένα με επηρέασαν, νομίζω για πάντα. Ο Tom Robbins φτιάχνει μια πολύ απλή ιστορία προσφέροντας όλη τη γοητεία της στους εκκεντρικούς της χαρακτήρες και στον ρομαντισμό της σχέσης τους. Μας αποδεικνύει με λίγα λόγια, ότι η συνθήκη που ξεκινά μια ιστορία μπορεί να είναι η απλούστερη. Ωστόσο ο τρόπος που θα χρησιμοποιήσεις για να περάσεις από το ένα στάδιο στο άλλο μέχρι να φτάσεις στη λύτρωση, είναι αυτό που θα την κάνει να ξεχωρίσει και να μαγέψει. Επίσης, ο Robbins μας λέει και κάτι άλλο: ότι τα λογοτεχνικά ευρήματα μιας ιστορίας και τα σημεία αναφορά της, μπορεί να είναι οτιδήποτε. Από την ουσιαστική σημασία των πυραμίδων, μέχρι τα οράματα που προσφέρει ένα ανέγγιχτο πακέτο τσιγάρα Κάμελ. Και μέσα σε όλα αυτά ένας έρωτας ενός παράνομου βομβιστή και μιας ακτιβίστριας πριγκίπισσας που περνάει από το αστείρευτο πάθος στην παγίδα της δημόσια προβολής και θεοποίησης, το φεγγάρι που από ένας απλός αντικατοπτρισμός του ήλιου μπορεί να γίνει μέθοδος αντισύλληψης κι ένας βασιλιάς, μια βασίλισσα και μια υπηρέτρια που οι ρόλοι τους μπορούν να αντιστραφούν από τη μια στιγμή στην άλλη κι ο έρωτας να πάρει τη θέση που του αξίζει στο τελευταίο τέταρτο του εικοστού αιώνα «που ο δυτικός πολιτισμός παράκμαζε απ' τη μια πολύ γρήγορα για να 'χει κανείς την άνεσή του κι απ' την άλλη πολύ αργά για να παρουσιάζει κάποιο ενδιαφέρον».

Ο Tom Robbins μας υπενθυμίζει τα νοήματα της ζωής που έχουν ουσία και αυθεντικότητα και κατ' επέκταση αξία για να συνεχίσει κανείς, όχι απλώς να επιβιώνει, αλλά κυρίως να ζει. Και παρ' ότι αυτό μπορεί σε κάποιον να φανεί κοινότοπο και μελό, το άσβεστο χιούμορ και τα ευτράπελα γεγονότα της ιστορίας αυτής, θα τον κάνουν να σκεφτεί πως τελικά «η ανθρωπότητα εξελίχθηκε (αν εξελίχθηκε) όχι γιατί υπήρξε σοβαρή, υπεύθυνη και προσεκτική, αλλά γιατί υπήρξε κεφάτη, επαναστατική και ανώριμη». Κι εγώ ως συμπέρασμα έχω να πω αυτό:

Όσες τρικυμίες κι όσα αδιέξοδα κατασκευάζει το μυαλό, στο τέλος πρέπει η καρδιά να κυριαρχήσει. 

Θανάσης Πάνου

Το βιβλίο του Tom Robbins Τρυποκάρυδος κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αίολος σε μετάφραση Ντίνου Γαρουφαλιά.