Τα βιβλία είναι αμέτρητα, μα είν' η ζωή μικρή

 

Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των βιβλιοφάγων του κόσμου τούτου, είναι η ακόρεστη επιθυμία τους να διαβάσουν οτιδήποτε γραπτό έχει εκδοθεί και κυκλοφορεί (ή κυκλοφορούσε κάποτε) στα ράφια των βιβλιοπωλείων και των βιβλιοθηκών. Είναι φυσικό, ωστόσο, να μην ικανοποιηθεί ποτέ αυτή τους η επιθυμία, πρώτον επειδή είναι ακόρεστη και δεύτερον, επειδή για να την ικανοποιήσουν δεν θα έπρεπε να κάνουν τίποτα άλλο εξόν απ' το να διαβάζουν. Όλη μέρα κι όλη νύχτα.

Πολλές φορές σκέφτομαι ότι θα ήταν υπέροχο να υπήρχε επάγγελμα «αναγνώστης», ή «ακροατής», ή κάτι παρόμοιο που να παραπέμπει σε πλήρως αφοσιωμένη παρατήρηση, αφομοίωση και εν τέλει μετουσίωση της τέχνης σε εσωτερικό ταξίδι προς τη γαλήνη και τον πολυπόθητο εαυτό. Κανείς όμως δεν θα δεχόταν να σε πληρώσει για κάτι τέτοιο. Και με τι να σε πληρώσει, άραγε; Τα λεφτά θα έχαναν εσαεί την αξία τους μπροστά στα οφέλη της απόλαυσης και της ψυχικής ανάτασης που προσφέρει η αξιοποίηση ενός έργου τέχνης. Την αμοιβή θα την είχες εισπράξει ήδη από τον ίδιο τον εσώτερο εαυτό σου, απ' αυτόν που είσαι πραγματικά, απ' το προσωπείο που διαλύθηκε για να φανεί από κάτω ένα πρόσωπο πιο φωτεινό κι από τον ήλιο.

Παραφράζοντας έναν στίχο του Αλκίνοου Ιωαννίδη, όλοι οι βιβλιοφάγοι προσπαθούμε να αποδεχθούμε ότι «τα βιβλία είναι αμέτρητα, μα είν' η ζωή μικρή». Και παρ' όλα αυτά συνεχίζουμε και δεν το βάζουμε κάτω, κυνηγάμε την μια αναγνωστική εμπειρία μετά την άλλη με σκοπό να εντρυφήσουμε σε όσες περισσότερες μπορούμε και να ταυτιστούμε με όσες περισσότερες μπορούμε, ελπίζοντας πως στο τέλος θα καταρρίψουμε τον μύθο και θα καταφέρουμε να διαβάσουμε τα πάντα. Ξέρουμε, πως αυτή η ελπίδα και η γνώση του αδύνατου μας κρατούν στο ατέρμονο ταξίδι της ανάγνωσης.

Κατά συνέπεια όλων αυτών, οι βιβλιοφάγοι έχουμε μια ιδιορρυθμία και μια ανασφάλεια με τη λίστα των «αδιάβαστων». Θέλουμε η στοίβα να είναι πάντα αρκετά μεγάλη για να μας δημιουργείται ενδομύχως μια πίεση ώστε να διαβάσουμε περισσότερο, αλλά και μια σιγουριά ότι ακόμα κι αν τελειώσουμε το βιβλίο που έχουμε στα χέρια μας, μας περιμένουν κάμποσα ακόμα στο ράφι ή στο κομοδίνο έτοιμα να ανοιχτούν και να μας ταξιδέψουν στον κόσμο τους.

Κι αυτό δημιουργεί μια ακόμη ανασφάλεια: την εξάντληση των αντιτύπων. Πιστεύοντας πως ο εκδοτικός οίκος του εκάστοτε τίτλου, δεν θα ανατυπώσει το βιβλίο, -αλλά θα μας αφήσει έτσι λειψούς και αβοήθητους να ψάχνουμε μετά μανίας να το βρούμε ξεχασμένο σε κάποιο βιβλιοπωλείο ή παλαιοβιβλιοπωλείο των σταθμών λεωφορείων ή τραίνων, ή σε κάποιον διάδρομο με μεταχειρισμένα- τρέχουμε να το αγοράσουμε για να μην μείνουμε με το παράπονο όλη την υπόλοιπη ζωή μας και πέσουμε σε κατάθλιψη και χάσουμε το φως μας.

Φυσικά, αυτό συμβαίνει με κάθε καινούριο ή παλιό βιβλίο που ανακαλύπτουμε. Κι άμα το χάσουμε απογοητευόμαστε για λίγο, μα ύστερα το ξεχνάμε. Έχουμε άλλους τόμους να κυνηγήσουμε. Κι η ιστορία επαναλαμβάνεται.

Συνηθίζω να λέω πως η λογοτεχνία και η ποίηση είναι από τις σπουδαιότερες μορφές τέχνης και έκφρασης, για τον λόγο ότι στην περίπτωσή τους ο πομπός και ο δέκτης είναι εξίσου καλλιτέχνες και δημιουργοί με τρόπο τόσο διαφορετικό, αλλά και τόσο όμοιο. Ο συγγραφέας ή ο ποιητής δημιουργεί μια ιστορία, δημιουργεί εικόνες, καταστάσεις, κόσμους, χαρακτήρες. Ο αναγνώστης τα φαντάζεται όλα αυτά και με τον δικό του τρόπο δημιουργεί παράλληλα την δική του «ταινία», τις δικές του εικόνες. Αυτό φυσικά μπορεί να το καταφέρει και η μουσική υπό άλλες, όμως, συνθήκες.

Τα βιβλία είναι μια παρήγορη συντροφιά για την εποχή που διανύουμε, αλλά κι ένα είδος αντίστασης ή επανάστασης. Την στιγμή που όλο και περισσότερες εργασίες και υποχρεώσεις διεκπεραιώνονται μέσω των υπολογιστών και της τεχνολογίας, η μη καταβύθιση στα αποχαυνωτικά νερά της δεύτερης και η αντικατάστασή της με έντυπο υλικό για ανάγνωση, είναι κατά την προσωπική μου άποψη μια στάση επαναστατική και ουσιώδης για το μέλλον τόσο της προσωπικής μας ζωής, όσο και της κοινωνίας, της οικονομίας, του πολιτισμού και της πολιτικής.

Θανάσης Πάνου