Χάρης Βλαβιανός - Τώρα θα μιλήσω εγώ

 

Άρχισα να πέφτω όλο και πιο βαθιά στο σκοτάδι. Όχι σαν την Αλίκη βέβαια. Στη δική μου χώρα δεν γίνονταν θαύματα. Το πηγάδι κατέληγε στον θάνατο, αλλά εγώ δεν το ήξερα τότε. 

Ούτε μ' ένοιαζε.

Χ.Β.

Ο πολυγραφότατος και πολυβραβευμένος ποιητής και πεζογράφος Χάρης Βλαβιανός, έχοντας διανύσει μια μεγάλη και σημαντική πορεία στον χώρο της λογοτεχνίας και της ποίησης, μας προσφέρει ένα νέο και διαφορετικό ανάγνωσμα το οποίο εκπλήσσει και συνταράσσει τον αναγνώστη. Καθώς το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο Αυτοπροσωπογραφία του λευκού (Πατάκης, 2018), μια συλλογή ποιημάτων, στιγμιότυπων και μεταγραφών, απέσπασε τρία απ' τα σημαντικότερα ελληνικά βραβεία ποίησης (το Κρατικό Βραβείο Ποίησης, το Βραβείο Ποίησης της Ακαδημίας των Αθηνών και το Βραβείο Ποίησης του περιοδικού «Αναγνώστης»), ο Βλαβιανός επιστρέφει με ένα πεζογράφημα – πρόκληση τόσο για τον ίδιο όσο και για τον αναγνώστη.

Μας μεταφέρει σε μια δική του προσωπική και οικογενειακή ιστορία με αφορμή τον ξαφνικό θάνατο της αδελφής του Μαρίνας το 2017.

«Πάντα μιλούσε εκείνη. Μόνο εκείνη. Ό,τι ήξεραν για μένα όσοι με γνώρισαν το άκουγαν απ' τα δικά της χείλη. Σειρά μου τώρα. Τώρα θα μιλήσω εγώ.»

Αυτές είναι οι πρώτες φράσεις της Μαρίνας Moncada, της γυναίκας που γεννήθηκε ένα χαμογελαστό κορίτσι και πέθανε μόνη, αβοήθητη και εθισμένη στα ναρκωτικά. Η ιστορία της ξεκινά από τα μικράτα της, τότε που οι μόνες ευτυχισμένες στιγμές ήταν με τον αδελφό της, ο οποίος ήταν αρκετά μεγαλύτερος από εκείνη. Η σχέση με την μητέρα της από τότε που γεννήθηκε η Μαρίνα, ήταν νοσηρή, μια σχέση μίσους και απονιάς από τον άνθρωπο που την έφερε στον κόσμο. Σε όλη της τη ζωή η Μαρίνα προσπαθεί να διώξει το βάρος της θλίψης από πάνω της, να κερδίσει το χαμένο έδαφος και να πλησιάσει την μητέρα της έστω και για λίγο. Οι προσπάθειες αυτές όμως κι από τις δύο μεριές, δεν αποδίδουν πουθενά. Η Μαρίνα γνωρίζει τον θαυμαστό και καταραμένο κόσμο των ναρκωτικών. Θαυμαστό, γιατί μπορεί να απαλύνει τον πόνο της και να τον εξαφανίσει για λίγο. Καταραμένο, γιατί δεν μπορεί να βρει αλλού παρηγοριά και κάθε μέρα ένα κομμάτι των νιάτων και της ζωής της φεύγει ανεπιστρεπτί. Μπαινοβγαίνει σε διάφορες κοινότητες απεξάρτησης σε πόλεις της Ιταλίας και της Πορτογαλίας επί τριάντα χρόνια, με αποτέλεσμα κάθε φορά που καταφέρνει να μείνει καθαρή για ένα χρονικό διάστημα, να κατρακυλάει ύστερα ξανά στον βούρκο και στη φθορά. Τα φλερτ και οι ερωτοτροπίες της είναι ελάχιστα όσον αφορά το άλλο φύλο. Δεν έχει νιώσει γυναίκα για αρκετό καιρό στη ζωή της. Δεν έχει αισθανθεί το άγγιγμα, το χτυποκάρδι και την συνεύρεση με έναν άλλο άνθρωπο στο βαθμό που θα το ήθελε ή στο βαθμό που θα της έδινε την ευκαιρία να κάνει τη ζωή της καλύτερη. Αντιθέτως, με τον θάνατο και την αυτοκαταστροφή η Μαρίνα φλερτάρει κάθε μέρα και περισσότερο, μέχρι που στο τέλος αφήνεται στο έρεβος να την καταπιεί και στην ανυπαρξία να την ρουφήξει.

Κάθε σελίδα του βιβλίου είναι ένα χτύπημα στη συνηθισμένη σχέση μάνας και παιδιού. Ο Χάρης Βλαβιανός δεν αφήνει τις λέξεις να τον παρασύρουν σε βερμπαλισμούς, φληναφήματα και πομφόλυγες. Το συναίσθημα μένει απ' έξω απ' την αφήγηση της ιστορίας. Αφήνει την Μαρίνα να την διηγηθεί μέσα από την δική του πένα, με τον δικό της τρόπο. Με αυτά που θα ήθελε η ίδια να πει. Η σχέση της Μαρίνας με την μητέρα τους -που είναι και η βάση της ιστορίας- επηρέασε και την δική του σχέση με την αδελφή του μέσα στα χρόνια. Κι ενώ θα μπορούσε να συμμετέχει κι ο ίδιος σαν αφηγητής ή ακόμα και σαν επικριτής της ιστορίας, δεν το κάνει. Μένει απ' έξω, κοιτάζει τα γεγονότα από απόσταση. Δίνει φωνή σ' έναν άνθρωπο που πνιγόταν σε μια θάλασσα από τύψεις, ενοχές και οργή, χωρίς να μπορέσει ποτέ να βρει ένα λιμάνι να ξαποστάσει για λίγο.

Το Τώρα θα μιλήσω εγώ είναι ένα βιβλίο για την σκοτεινή μεριά της ζωής, για την ολοκληρωτική ανθρώπινη μοναξιά και για την σημασία της μητρικής αγάπης.

Θανάσης Πάνου

Το βιβλίο του Χάρη Βλαβιανού Τώρα θα μιλήσω εγώ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.