Η τέχνη της χαράς - Goliarda Sapienza

  

  

Αυτό είναι το ωραίο στη ζωή. Μπορεί τα καλύτερα να σου έρθουν από την πιο σκοτεινή γωνιά, όπου δεν έτυχε να κοιτάξεις ποτέ.

G.S.

  Για να είμαι ειλικρινής, όταν το αγόρασα ο όγκος του με τρόμαζε. Όχι από θέμα βαρεμάρας ή κόπωσης του να διαβάσω ένα πολυσέλιδο βιβλίο, αλλά η πλοκή του. Το “τι θα έχει μέσα”. Σ' ένα μεγάλο βιβλίο σε τρομάζει το περιττό, ο βερμπαλισμός και η άδεια υπόθεση που πιθανώς να έχει. Πόσω μάλλον όταν δεν γνωρίζεις τον συγγραφέα και δεν έχεις ακουστά τον τίτλο. Το ρισκάρεις και το αγοράζεις όταν το οπισθόφυλλο και ο τίτλος σε γεμίζουν, σου ανάβουν κάτι ή σου κλείνουν το μάτι. Αυτή είναι και η μαγεία των βιβλίων και η αρρώστια των βιβλιοφάγων.
  Την Goliarda Sapienza δεν την ήξερα, λοιπόν, και την “τέχνη της χαράς” δεν την είχα καν ακουστά. Έτυχε σε μία απ' τις συχνές περιπλανήσεις μου σ' ένα βιβλιοπωλείο να το δω σε ένα ράφι γυρισμένο να με κοιτάζει και με μία εντυπωσιακή προσφορά στην τιμή. Ήταν το μοναδικό αντίτυπο. Το αγόρασα, αλλά έκανα καιρό να το ξεκινήσω. Ήθελα και ήθελε χρόνο και αγάπη.

  Η Μοντέστα, μία πανέμορφη, πανέξυπνη και πονηρή γυναίκα, αφηγείται την ζωή της από τα κακοποιημένα παιδικά της χρόνια μέχρι το μοναστήρι που καταλήγει ορφανή και την μετακόμισή της στην βίλα του Καρμέλο όπου εκεί θα καταλάβουν όλοι και ιδιαίτερα η γιαγιά Γκάια ότι διαθέτει κάτι το ξεχωριστό. Η Μοντέστα είναι μια γυναίκα που προσπαθεί να καταρρίψει της προκαταλήψεις, τους ηθικούς φραγμούς και εν γένει τα παραπετάσματα που εμφανίζονται γύρω της θέλοντας να γευτεί τη χαρά. Με λίγα λόγια επιθυμεί να είναι ελεύθερη.“Γιατί να μην μπορούμε να 'μαστε πάντα ευτυχισμένοι;”. Οι πρωτοποριακές απόψεις της και η ελευθερία της να της εκφράζει καθώς και η ελεύθερη σεξουαλικότητά της, σε μια εποχή που ο πόλεμος, ο φόβος και ο φασισμός σέρνονται σαν φίδια πάνω στα στήθια των ανθρώπων, την καθιστούν μια γυναίκα σύμβολο της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

  Φυσικά η γλώσσα της Gorliarda Sapienza είναι ίσως η πιο σαγηνευτική και καυτή που έχουν συναντήσει τα μάτια μου σε ένα βιβλίο, χωρίς να κουράζει, παραθέτοντας εκτός από την ιστορία της ηρωίδας και της οικογένειάς της, και τα δεινά του Πρώτου και κυρίως του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Οι χαρακτήρες πολλοί και διαφορετικοί, η ιστορία μεγάλη και συναρπαστική μας διδάσκει με έναν όμορφο ποιητικό τρόπο ότι “η τέχνη της χαράς” δεν κατακτιέται έτσι εύκολα και ότι είναι αυτοδίδακτη από τις εμπειρίες και τις σκοτούρες που τελικά η μοίρα, το ριζικό, η ζωή μπορεί να μας φέρνει και για καλό.

  Όταν το τελείωσα, είπα από μέσα μου ότι είναι το βιβλίο που κάθε γυναίκα θα πρέπει να διαβάσει. Κι ας έχουν περάσει εκείνες οι εποχές, κι ας φαίνεται ότι τα πράγματα σήμερα δεν είναι έτσι. Μόνο φαίνεται. Οι εποχές δεν αλλάζουν, ο φασισμός δεν εξαφανίζεται και οι εκκεντρικότητες πάντοτε θα θεωρούνται αρρώστια και τρέλα.

  Ας είναι λοιπόν. Όσο πιο άρρωστα και τρελά τόσο περισσότερο λάμπουν τ' αστέρια.

Θανάσης Πάνου
Το βιβλίο της Goliarda Sapienza "Η τέχνη της χαράς" κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη σε μετάφραση Άννας Παπασταύρου.