Κεφάλαιο Έκτο: Usurum, η μουσική της ψυχής

θέλω να βγαίνει ο ήλιος, φως να μπαίνει απ' τις ρωγμές

να πνίγουμε τον πόνο που όλο προσκυνάει το χτες

να σπάσουν οι βιτρίνες που φυλάν τα σώματα

και να τολμώ ό,τι θέλω, όχι το 'πα, μα δεν το 'κανα

Κοσμάς Λαμπίδης

  Θα μπορούσαμε να πούμε ότι γενικά είμαστε μια χώρα που δεν φημίζεται τόσο για τα συγκροτήματά της, όσο για τους μεμονωμένους μουσικούς της. Ωστόσο, μέσα στα χρόνια έχουν δημιουργηθεί πολύ σημαντικά μουσικά σχήματα με μεγάλη επίδραση στα ακούσματά μας. Μπάντες που οι περισσότερες δεν είχαν μεγάλη χρονική πορεία, αλλά άφησαν πίσω τους σπουδαίο έργο.

  Συγκροτήματα δεν σταματούν ποτέ να δημιουργούνται καθώς η μουσική είναι μια τέχνη που παρουσιάζεται συνήθως από σύνολα ανθρώπων, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Κατά την γνώμη μου, αυτές οι ομάδες ανθρώπων κάτω από ένα όνομα πιασάρικο που τους εκφράζει και μ' ένα συγκεκριμένο ύφος μουσικής, είναι αυτές που έφεραν τις μεγαλύτερες επαναστάσεις όχι μόνο στον ελληνικό, αλλά και στον παγκόσμιο ήχο.

  Μια τέτοια μπάντα είναι και αυτή που γνώρισα ένα βράδυ σ' ένα live της Μαρίας Παπαγεωργίου. Ο Σταύρος Ρουμελιώτης και ο Κοσμάς Λαμπίδης ήταν εκείνοι που με εντυπωσίασαν περισσότερο σε εκείνη την εμφάνιση και όπως έμαθα ανήκαν και οι δύο σε συγκρότημα. Όπως είναι φυσικό, από την επόμενη μέρα τους έψαξα και τους άκουσα και τους ερωτεύτηκα.

  Ο Σταύρος, ο Κοσμάς, ο Λάμπρος, ο Γιώργος, ο Κώστας κι ο Νίκος ή αλλιώς οι Usurum δημιουργήθηκαν το 2008 από τους τότε μαθητές του μουσικού σχολείου Αλίμου. Πήραν το όνομά τους από το ομώνυμο τραγούδι του Νικόλα Άσιμου και μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει τρεις δίσκους.

  Ο πρώτος κυκλοφόρησε το 2013 και είχε σαν τίτλο το όνομα του συγκροτήματος. Ο ήχος τους σ' εκείνη την πρώτη τους απόπειρα είναι σκοτεινός και ηλεκτρισμένος χωρίς να λείπουν ωστόσο οι παραδοσιακές επιρροές τόσο στους ρυθμούς των τραγουδιών όσο και στις μελωδίες τους, αλλά και ο ποιητικός στίχος που τους χαρακτηρίζει μέχρι σήμερα, καθώς και η μελοποίηση ποιημάτων όπως ο “Αιμιλιανός” του Καβάφη και το “Σ' αυτή τη γη” του Ομάρ Καγιάμ από τον Σταύρο Ρουμελιώτη. Τα περισσότερα τραγούδια τους -όπως πάντα- γράφονται από τον Σταύρο και τον Κοσμά Λαμπίδη και ο τελευταίος είναι κι ο βασικός τους ερμηνευτής με την λεπτή και βαθιά ταυτόχρονα ανατριχιαστική φωνή του.

  Η δεύτερη δισκογραφική τους δουλειά κυκλοφόρησε το 2016 με τίτλο “Το δίκαιο του πειρασμού”. Εδώ η μουσική τους γίνεται πιο ακουστική στα περισσότερα κομμάτια, ενώ οι μελωδίες και οι στίχοι αποκτούν περισσότερη τρυφερότητα. Οι θεμελιώδεις βάσεις τους δεν αλλάζουν καθόλου, μόνο εξελίσσονται και οδηγούν τον πειραματισμό τους σε μια διαφορετική απόχρωση, αλλά και αναγνωρίσιμη. Ένα παράδειγμα είναι το τραγούδι “Μια σκέψη” κι ένα άλλο ο “Κλέφτης”. Ο Σταύρος Ρουμελιώτης σε αυτό τον δίσκο μελοποιεί “Το δάσος” του Ντίνου Χριστιανόπουλου και ένα μανιάτικο μοιρολόι που κλείνει τον δίσκο, ενώ όλα τα υπόλοιπα τραγούδια είναι από τον ίδιο και τον Κοσμά και μερικά κι από τους δυο μαζί.

  Ο τρίτος τους δίσκους κυκλοφόρησε το 2018 και έχει τίτλο “Μη & δεν”. Η έκπληξη σε αυτή την εργασία είναι ακόμη μεγαλύτερη. Παρ' ότι όπως είπαμε κρατάνε τις βάσεις στους σταθερές, οι Usurum στα δέκα καινούρια τους τραγούδια βγάζουν την πιο θηλυκή πλευρά τους. Μιλάνε για ανεκπλήρωτους έρωτες που δεν ήρθαν ποτέ, για εφηβικούς έρωτες, για το τι θέλουν και τι όχι, με μελωδίες παιχνιδιάρικες και ίσως μελαγχολικές, που νοσταλγούν κάτι που ήρθε ή κάτι που δεν θα έρθει. Αξιοσημείωτη στιγμή είναι η μελοποίηση του ποιήματος “Κλείσε τα παράθυρα” του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη από τον Σταύρο Ρουμελιώτη, όπως και το “Δώδεκα ακριβώς”. Τα τραγούδια υπογράφουν οι γνωστοί Κοσμάς και Σταύρος, ενώ συμμετέχει με τη φωνή του στο τραγούδι “(Δε) θέλω” ο Φοίβος Δεληβοριάς.

  Χαρακτηριστικό των στιχουργικών θεμάτων των Usurum είναι η παραμυθένια αφηγηματική τους ροή, καθώς συχνά επιλέγουν να γράψουν και να πουν ιστορίες αόρατων ανθρώπων βάζοντας σε λέξεις και μελωδίες τα πιο κρυφά και ανείπωτα δομικά στοιχεία τους και τα έντονα και ανομολόγητα αισθήματά τους. Βρίσκουν τον τρόπο να πλησιάσουν το υπόβαθρο του πόνου και των πιο βαθιών σκέψεων του ανθρώπου πράγμα που μόνο η ποίηση μπορεί να σε κάνει να νιώσεις. Όπως αναφέραμε, η καταφυγή τους σε αυτή είναι συχνή, αλλά και οι ίδιοι καταγράφουν τις ανησυχίες τους με εξίσου εκστατικό τρόπο.

  Η μουσική τους είναι κάτι πολύ ιδιαίτερο που θα ακούσεις στις μέρες μας, αφού δίνουν βάση στην αρμονική έκβασή της και στην ποικιλία νοτών στα θέματά της. Έχουν, επίσης, διασκευάσει μερικά παραδοσιακά τραγούδια μεταξύ των οποίων και το “Ήθελα να 'μουν άρωμα” όπου με έμπνευση και μαεστρία μας ξανασύστησαν ένα πανέμορφο τραγούδι με τον πιο συγκινητικό τρόπο.
  Άμα έρθουν οι Usurum κάπου κοντά σας μη διστάσετε να πάτε να τους ακούσετε, ακόμα κι αν δεν γνωρίζετε κανένα τραγούδι τους. Θα περάσετε πολύ καλά, θα γαληνέψετε και θα ταξιδέψετε. Η μουσική τους μιλάει τη γλώσσα της ψυχής.

Θανάσης Πάνου
Φωτογραφία: Ελευθερία Άνθη