Διάλογος και Συζήτηση

 

Παρακολουθώντας τα γεγονότα που συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό, καθώς και τα κείμενα που γράφονται ή τις απόψεις που λέγονται με αφορμή αυτά, με ανησυχεί το γεγονός πως εξακολουθούμε να πέφτουμε στην παγίδα της επίθεσης οποιασδήποτε μορφής στους ανθρώπους που είτε κατηγορούμε είτε διαφωνούμε με αυτά που λένε είτε δεν συμπαθούμε εν γένει. Δεν μας περνάει ούτε στιγμή από το μυαλό αυτό που θα γράψουμε ή αυτό που θα πούμε, να είναι ένας ψύχραιμος απολογισμός των πραγμάτων ο οποίος να συνοδεύεται από την νηφάλια και μη συναισθηματικά φορτισμένη άποψή μας. Τα πράγματα στο κεφάλι μας χωρίζονται σε θεμιτά και κατακριτέα. Οτιδήποτε υπάρχει ή συμβαίνει το οποίο θεωρούμαι λάθος και ανεπίτρεπτο, σπεύδουμε αμέσως να το καταδικάσουμε, με σκοπό να το εξοντώσουμε και να το εξαφανίσουμε. Πολλές φορές με αθέμιτα κιόλας μέσα.

Αυτή η τακτική θέλει πολύ μεγάλη προσοχή. Όπως έχω τονίσει κι άλλες φορές, με αυτόν τον τρόπο γινόμαστε η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. Αντιμετωπίζουμε τις ανεπιθύμητες καταστάσεις με τον ίδιο τρόπο που μας αντιμετωπίζουν κι αυτές. Χρησιμοποιούμε τα ίδια μέσα για να εκτοπίσουμε τον εχθρό, γινόμαστε το ίδιο επιθετικοί, βίαιοι και θορυβώδεις.

Δεν αφήνουμε τον χρόνο να κυλήσει και να καθαρίσει λιγάκι το μυαλό μας. Βιαζόμαστε να αθωώσουμε ή να καταδικάσουμε ανθρώπους, χωρίς πρώτα να πάρουμε μια απόσταση και να σκεφτούμε διπλά και τριπλά. Να πάμε ένα βήμα παραπέρα τη σκέψη μας, να μπούμε και λίγο στα παπούτσια του άλλου, να εξετάσουμε τα στοιχεία κι από την δική του πλευρά. Κανένας άνθρωπος δεν κάνει κακό αναίτια. Έχει ένα ψυχολογικό υπόβαθρο πολύ σκοτεινό που κάθε μέρα του ακρωτηριάζει την ψυχή όλο και περισσότερο. Και στη συνέχεια ακρωτηριάζει (και κάποιες φορές αφαιρεί) τις ζωές άλλων ανθρώπων. Αυτή είναι η μόνη ελπίδα μερικών ανθρώπων για να νιώσουν ότι υπάρχουν: με το να πληγώνουν τους άλλους.

Μιλάμε πάντα φυσικά για τα λεγόμενα κι όχι για τις εγκληματικές πράξεις. Οι κακές πράξεις, με τον καιρό πληρώνονται κι αυτό το βλέπουμε καθαρά τώρα πια. Πιο καθαρά από κάθε άλλη φορά. Αλλά ακόμα και σε αυτές οφείλουμε να είμαστε ψύχραιμοι.

Εδώ επικεντρωνόμαστε στον Λόγο.

Ο διάλογος και η συζήτηση, είναι χαρακτηριστικά της κοινωνικοποίησης του ανθρώπου, τα οποία αν συνδυαστούν με την μοναχική σιωπή και την καταβύθιση στον εσώτερο εαυτό μας, δημιουργούν τη βάση για την αληθινή εξέλιξή του. Όχι μόνο σε επίπεδο προσωπικό, αλλά κυρίως συλλογικό. Οι αντίθετες ή ακόμη και οι ακραίες απόψεις με τις οποίες μπορεί να διαφωνούμε, είναι μια ευκαιρία, αν όχι για να βάλουμε άλλους ανθρώπους στην διαδικασία της εκτίμησης και της κριτικής των θέσεων αυτών, τουλάχιστον να βάλουμε τον εαυτό μας να σκεφτεί πώς την βλέπει αυτή την άποψη και κατά πόσο κοντά ή μακριά βρίσκεται απ' αυτήν, αναλόγως πάντα με τις πράξεις του.

Έχουμε ξεχάσει αυτό που είναι η βάση μιας πολιτισμένης κοινωνίας: η συζήτηση.

Το ότι εκεί έξω λέγονται πράγματα που μας εξοργίζουν και μας θυμώνουν, δεν θα πρέπει να μας κάνει να αντιδρούμε με αντεπιθέσεις εξίσου υβριστικές. Αλλά να μας κάνει να δείξουμε την πραγματική μας ανωτερότητα με το να αγνοούμε τους ανθρώπους αυτούς και τα λόγια τους και να παράγουμε εμείς έργο σύμφωνα με τα πιστεύω και τις αξίες μας.

Η βία δεν αντιμετωπίζεται με βία. Κι ο πόλεμος δεν φέρνει την ειρήνη.

Θα το λέμε και θα το ξαναλέμε πολλές φορές: εφ' όσον η απελευθέρωσή μας από τις οποιεσδήποτε συμβάσεις είναι αυτό που μας ενδιαφέρει περισσότερο απ' όλα, οφείλουμε να υπερασπιστούμε την ελευθερία με το να αφήνουμε τον καθένα να εκφράζει ό,τι θέλει και με όποιο τρόπο θέλει. Κι όχι να φιμώνουμε όποιον εκφέρει απόψεις που δεν μας αρέσουν και που θεωρούμε λάθος. Η ελευθερία του λόγου σημαίνει και ελευθερία του αντίλογου. Αυτό, κατά την γνώμη μου, είναι το πιο σημαντικό που δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε.

Το θέμα είναι να υπάρχει διάλογος και συζήτηση. Κι από εκεί και πέρα, είναι δική μας απόφαση τι θα ενστερνιστούμε και τι όχι απ' όσα λέγονται κι ακούγονται.

Κι όταν η κατάσταση φτάνει στα άκρα, να μην ξεχνάμε πως υπάρχει η δικαιοσύνη. Είτε των δικαστηρίων είτε του χρόνου.

Θανάσης Πάνου