John Williams - Το Πέρασμα του Μακελάρη

Άμα σκέφτεσαι κάτι που δεν μπορείς να έχεις, 
σου κόβεται όλη η όρεξη γι' αυτό που κάνεις.

J.W.

Διαβάζοντας όλο και περισσότερα βιβλία κι όσο ο καιρός περνάει κι εγώ μεγαλώνω, συνειδητοποιώ το εξής: η σχέση του αναγνώστη με το βιβλίο έχει πολλά κοινά -για να μην πω ότι είναι ακριβώς το ίδιο- με τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων στην καθημερινή ζωή. Όπως με κάποιους ανθρώπους ταιριάζεις (ή δεν ταιριάζεις) με την πρώτη ματιά και το πρώτο «γεια», έτσι και με τα βιβλία ταιριάζεις (ή δεν ταιριάζεις) με την πρώτη σελίδα – πολλές φορές και με την πρώτη γραμμή ή την πρώτη λέξη. Όπως με κάποιον μπορεί να βγεις κάποια στιγμή μια βόλτα κι ύστερα να περάσει πολύς καιρός μέχρι να ξανασυναντηθείτε, έτσι και με κάποια βιβλία που τα διαβάζεις μια φορά και μετά τα ξεχνάς – μπορεί να θυμηθείς έπειτα από πολλά χρόνια το εξώφυλλο, τον τίτλο ή τον/την συγγραφέα και να τα ανοίξεις ξανά, μπορεί και όχι.

Κατ' επέκταση, λοιπόν, του συγκεκριμένου συσχετισμού, σκέφτομαι πόσο όμορφο συναίσθημα είναι εκείνο της άμεσης χημείας με ένα βιβλίο που σε τράβηξε χωρίς να έχει τίποτα το ιδιαίτερο ούτε στο εξώφυλλο, ούτε στην περιγραφή του οπισθόφυλλου. Ήταν η στιγμή, η συγκυρία και σίγουρα κάποια υποδόρια δύναμη που σας έφερε κοντά.

Αυτό ακριβώς συνέβη με την αφεντιά μου και το βιβλίο του John Williams Το Πέρασμα Του Μακελάρη (εκδόσεις Gutenberg, μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το δεύτερο μυθιστόρημα του σπουδαίου Αμερικανού συγγραφέα και ακαδημαϊκού που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1960.

Στα τέλη του 19ου αιώνα ο εικοσιτριάχρονος φοιτητής Γουίλιαμ Άντριους, αποφασίζει να αφήσει την γενέτειρά του τη Βοστόνη και τις σπουδές του στο Χάρβαρντ, και να κάνει ένα μακρύ ταξίδι προς τη δύση με σκοπό να ανακαλύψει τον εαυτό του. Φτάνει στο Πέρασμα του Μακελάρη, μια φανταστική πόλη-ορμητήριο κυνηγών οι οποίοι στα βουνά της περιοχής σκοτώνουν καθημερινά χιλιάδες βουβάλια για να πουλήσουν το δέρμα τους. Ο Άντριους το βλέπει σαν μιαν άχαστη ευκαιρία να ξεχυθεί και να χαθεί στην Άγρια Φύση, μακριά από τους θορύβους και τις ιλιγγιώδεις ταχύτητες της πόλης. Γι' αυτό, όμως, θα πρέπει να πληρώσει ένα τίμημα που μοιάζει να μην τον ενδιαφέρει (τουλάχιστον αρχικά): την βία και την σκληρότητα του τεμαχισμού εκατοντάδων και χιλιάδων βουβαλιών και το απαιτητικό γδάρσιμό τους. Στο μοναδικό σαλούν της πόλης, ο Γουίλ γνωρίζει τον Μίλερ έναν έμπειρο και σκληροτράχηλο κυνηγό βουβαλιών, τον πιστό του φίλο Τσάρλι Χοτζ έναν σακάτη φανατικό αναγνώστη της Βίβλου, καθώς και την νεαρή πόρνη Φρανσίν, που η άδολη ομορφιά και το αβίαστο χαμόγελο γοητεύουν τον Γουίλ. Ο Μίλερ, καταλαβαίνοντας ότι ο Άντριους έχει έρθει στο Πέρασμα του Μακελάρη με σκοπό να κυνηγήσει και τίποτα άλλο, του εκμυστηρεύεται ένα όνειρο πολλών χρόνων που περιμένει την κατάλληλη στιγμή και την κατάλληλη οικονομική ενίσχυση για να το υλοποιήσει: πολύ μακριά από εκείνα τα βουνά που αγκαλιάζουν το Πέρασμα, στις πανύψηλες κορφές του Κολοράντο, πριν από περίπου δέκα χρόνια, είχε αντικρίσει το μεγαλύτερο κοπάδι βουβαλιών που είδαν ποτέ τα μάτια του. Ο Γουίλ Άντριους διαθέτει τα χρήματα, ο Μίλερ κανονίζει τα πάντα για τον εξοπλισμό και τις προμήθειες που θα χρειαστούν τους δυο-τρεις μήνες που θα διαρκέσει το ταξίδι και η παραμονή τους στα βουνά, και οι τρεις τους μαζί με τον Φρεντ Σνάιντερ, έναν έμπειρο γδάρτη, ξεκινούν για έναν προορισμό που μόνο ο Μίλερ γνωρίζει, γιατί μόνο εκείνος τον έχει δει.

Οι δυσκολίες της επιβίωσης, οι άγνωστοι κίνδυνοι και τα απρόοπτα φαινόμενα της Άγριας Φύσης, δεν είναι κάτι καινούριο για τον Μίλερ, τον Σνάιντερ και τον Τσάρλι Χοτζ· για τον Γουίλ όμως είναι μια νέα εμπειρία γεμάτη εκπλήξεις και γνώση για την ιδιορρυθμία της απάτητης από ανθρώπους φύσης. Η ομάδα ξεκινάει προς τα τέλη του καλοκαιριού για τα άγρια βουνά του Κολοράντο κι έχει σκοπό να γυρίσει μέχρι το φθινόπωρο, για να μην τους πιάσουν τα χιόνια...

Δεν είχε τύχει μέχρι τώρα να διαβάσω κάποιο βιβλίο του John Williams, οπότε δεν μπορώ να μιλήσω γενικά για το έργο του, ούτε να συγκρίνω ετούτο με κάποιο άλλο του βιβλίο. Αυτό, όμως, που μπορώ με σιγουριά να πω, είναι ότι ο Williams μου χάρισε τόσο απολαυστικές στιγμές ανάγνωσης όσο λίγοι συγγραφείς μου έχουν χαρίσει. Η λεπτομερέστατη περιγραφή του χώρου και του χρόνου που διαδραματίζεται το κάθε γεγονός, αντί να γίνεται κουραστική και βαρετή, δημιουργεί πολύ έντονα την αίσθηση του περιβάλλοντος της Άγριας Φύσης: ακούγονται τα ποδοβολητά των βουβαλιών, ο αέρας που φυσά, νιώθεις τις μυρωδιές να σε κατακλύζουν, την πείνα και την δίψα των ηρώων μέσα σου. Τα συναισθήματα (ή και η αναισθησία πολλές φορές) των χαρακτήρων γίνονται δικά σου, μπορείς να δεις τα πρόσωπά του να συσπώνται, να χαμογελούν και να κατσουφιάζουν. Με την γλαφυρότητα και τον ολοκληρωμένο και δομημένο λόγο του John Williams, γίνεσαι εσύ ο καβαλάρης Γουίλ Άντριους, ένα νέο αμούστακο αγόρι που ψάχνει τον εαυτό του σκοτώνοντας και γδέρνοντας βουβάλια στα απόκρημνα βουνά του Κολοράντο.

Το ζήτημα της αυτογνωσία, της αναζήτησης του πραγματικού εαυτού, είναι θέμα που απ' όσο ξέρω απασχολεί τον Williams και στα υπόλοιπα βιβλία του. Στο Πέρασμα Του Μακελάρη, το θέμα αυτό δεν θίγεται απλώς διεξοδικά και ολοκληρωμένα, αλλά και με μια συγκινητική ακρίβεια στον παραλληλισμό της πραγματικής ζωής με αυτή των μυθιστορημάτων, που με κάνει να αναρωτιέμαι εάν θα πρέπει να θεωρούμε τον John Williams ως έναν καταγραφέα της βαθύτερης ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης και όχι σαν έναν απλό συγγραφέα.

Υ.Γ. Εξαιρετική δουλειά από την μεταφράστρια Αθηνά Δημητριάδου που μετέφερε με μεγάλη επιτυχία στη γλώσσα μας τον απαιτητικό ρυθμό και την πυκνότητα ενός σπουδαίου αμερικανικού λογοτεχνικού έργου.

Θανάσης Πάνου

Φωτογραφία: https://diastixo.gr/kritikes/xenipezografia/17060-perasma-makellari