Η Λογοτεχνία του Roberto Bolaño

 

Ζούμε στην αμφισημία κι εκεί διαγράφουμε τους κύκλους της ζωής μας.

R.B.

Θα μπορούσαν να γραφτούν πάρα πολλά για την λογοτεχνία του Roberto Bolaño. Μπορούμε να επικεντρωθούμε σε σελίδες επί σελίδων για το ύφος της γραφής του, για την δομή των μυθιστορημάτων του, για την θεματολογία των ιστοριών του και πολλά άλλα. Είναι ίσως η πιο ιδιαίτερη περίπτωση συγγραφέα στον κόσμο τα τελευταία 50 – 60 χρόνια. Το πάθος του για την ποίηση και η ενσωμάτωσή της ακόμα και στις πρόζες του, είναι αυτό που τον κάνει να ξεχωρίζει. Η ποίηση για τον Bolaño είναι το άλφα και το ωμέγα της ύπαρξής του.

Έχοντας λατρέψει από μικρός τα βιβλία (έκανε κοπάνες απ' το σχολείο για να επισκεφθεί τα αγαπημένα του βιβλιοπωλεία και να κλέψει βιβλία από αυτά) και πολλούς Λατινοαμερικάνους ποιητές με μπροστάρη τον Νικανόρ Πάρρα για τον οποίο έτρεφε μεγάλη αγάπη, οι ήρωές του ήταν -όπως κι αυτός- ταγμένοι στην λογοτεχνία και την ποίηση. Οι πλοκές των μυθιστορημάτων και των διηγημάτων του, εκτυλίσσονται ως επί το πλείστον σε λογοτεχνικές παρέες, σε εργαστήρια ποίησης, σε βραδιές ποίησης ή λογοτεχνίας, ενώ κι οι ήρωές του είναι σχεδόν πάντα είτε ποιητές είτε συγγραφείς.

Παρ' ότι ο Bolaño αγαπούσε πάρα πολύ την ποίηση κι ήταν και ο ίδιος ποιητής, τα πιο σημαντικά έργα του είναι πεζογραφήματα. «Οι Άγριοι Ντετέκτιβ», «2666», «Το Παγοδρόμιο» κ.α. είναι μερικά από τα βιβλία του που καθήλωσαν κοινό και κριτικούς. Ο ίδιος έλεγε πως αναγκάστηκε να γράψει πεζά κείμενα, γιατί η ποίηση δεν έχει και μεγάλες προοπτικές βιοπορισμού.

Όποιος έχει διαβάσει, λοιπόν, κάποια από τα μυθιστορήματα, τις νουβέλες και τις συλλογές διηγημάτων του, θα έχει καταλάβει πως ανάμεσα στις ιστορίες και στους χαρακτήρες υπάρχει μια σύνδεση, ίσως μια συνέχεια και μια συμπληρωματικότητα. Πολλοί είναι οι χαρακτήρες που εμφανίζονται σε περισσότερες από μία ιστορίες (για παράδειγμα ο Αρτούρο Μπελάνο που αποτελεί και alter-ego του Bolaño), αλλά και πολλά τα γεγονότα για τα οποία υπάρχουν αναφορές σε άλλες ιστορίες από αυτές που διαδραματίζονται. Πολλές φορές σε μια ιστορία μπορεί να υπάρχει προαναγγελία ενός βιβλίου που εξέδωσε αργότερα ο συγγραφέας – στο φυλαχτό υπάρχει αναφορά στο 2666 που εκδόθηκε μετά τον θάνατό του και το οποίο δεν ολοκλ;hρωσε ποτέ. Που σημαίνει ότι ο Bolaño το είχε ήδη στο μυαλό του πολύ πριν ξεκινήσει να το γράψει.

Το μόνο σίγουρο είναι πως ο Bolaño δεν έγραφε τις ιστορίες του ασυνείδητα. Τις περισσότερες φορές, μάλιστα, έγραφε παράλληλα δυο και τρεις ιστορίες με αποτέλεσμα να υπάρχει (αναγκαστiκά) η μία μέσα στην άλλη.

Η γνώμη μου είναι, πως ο Bolaño δημιούργησε υπό πρόθεση έναν δικό του κόσμο μέσα στον αληθινό, μέσω των λέξεων. Με τον βαθμό επιρροής της ζωή του και του περίγυρού του που είναι εμφανής, ανακάτεψε με μαεστρία τα -ουδέποτε βερμπαλιστικά- στολίδια της φαντασίας του και της ποίησης, κι έφτιαξε ένα δικό του παράλληλο σύμπαν το οποίο ξεκινάει από την δολοφονία του Αλιέντε στην Χιλή το 1973 και φτάνει μέχρι το μακρινό μέλλον, το 2666...

Ο Roberto Bolaño είναι ένας από τους σύγχρονους συγγραφείς που έχουν αφήσει ήδη το στίγμα τους στην παγκόσμια λογοτεχνία και θα συνεχίσουν να το αφήνουν για πάρα πολλά χρόνια ακόμα.

Ο Roberto Bolaño γεννήθηκε σαν σήμερα (28/04) το 1953.

Θανάσης Πάνου